Prozorske površine predstavljaju ključni element u energetskoj održivosti objekta – što se direktno odnosi i na finansijsku računicu njegovog života i održavanja, kao i u interakciji objekta sa spoljašnjom sredinom. Koliko buke i energije prozor propušta iz spoljašnje sredine u unutrašnju, a kako i komunicira sa svojim okruženjem, jedno je od ključnih pitanja u funkcionisanju svakog objekta. Koz prozorske površine može doći do gubitaka do čak 50 posto od ukupne energije objekta, stoga je izuzetno važno poznavati prozorsku stolariju i njene karakteristike. Performanse prozorske stolarije ne zavise samo od odabira materijala, već i od strukture samog prozora, kao i samog kvaliteta.
Drvo je materijal koji je u građevinarstvu u upotrebi oduvek. I dan danas, on ne prestaje da bude jedno od vodećih materijala, zbog svojih izuzetnih karakteristika. Estetska karakteristika je jedna od primarnih u ovom prirodnom materijalu, a i zvučna, energetska, kao i činjenica da je u pitanju prirodni materijal koji diše u odnosu na svoju okolinu.
Zbog svojih dobrih svojstava, mogućnosti obrade i oblikovanja, završnih efekata i konačnog ugođaja koji stvara u prostoru, drvo je kroz istoriju bilo najzastupljeniji materijal za građenje. Koristi se kako u gradnji, tako i u opremanju enterijera i eksterijera. Trajan i postojan materijal, i pre svega vizuelno i fizički topao prirodni materijal, drvo je nezamenljivo u stvaranju prostornih vrednosti. Sve stilske odrednice su svoj konačni izražaj ispoljavale kroz primenu drveta u različitim oblicima, od raskošnih do minimalističkih.
* Drvo je bilo i ostalo jedan od omiljenih materijala u građevinarstvu. Prema sprovedenim istraživanjima vršenim kod zidova drvenih kuća, drvo debljine 3 cm ima istu toplotnu izolacionu moć kao i beton debljine 45 cm. *
Upravo iz ovog razloga ima veliku primenu u zemljama severne hemisfere, kao što su Skandinavske zemlje i Kanada. Oštra klima zahteva kontinualnu potrošnju električne energije, a primenom drveta i njegovih svojstava, energija koja se utroši na zagrevanje je znatno smanjena nego što je to slučaj na Balkanu. Drvo je materijal koji stalno “radi i diše“, i samim tim, zid vrši konstantnu razmenu spoljašnjeg i unutrašnjeg vazduha bez provetravanja.
Međutim, drveni prozori su poslednjih decenija izgubili svoj primat. Prvi takav skok desio se u vreme razvoja moderne arhitekture, kada je aluminijum kao materijal izuzetne čvrstoće, uspeo da premosti dužine i visine koje drvo nije moglo.
*Aluminijum je postojan i čvrst materijal, i poseduje visoke izolacione sposobnosti. Spada u materijale koji, kako svojim estetskim karakteristikama tako i performansama, mogu adekvatno da odgovore na zahteve modernog građevinarstva, i to je naročito uzelo primat u savremenim objektima modernog pokreta, gde su velike staklene površine svedočile o napretku industrije.*
Aluminijum ima odličan odnos između snage i težine, te se lako formira u različite oblike i veličine i krasi brojne komercijalne, poslovne i zgrade simbole širom sveta. Aluminijumski prozori su postojani, ne dolazi do krivljenja i vitoperenja vremenom, a i na vremenske uticaje. Pri tom, laki su i jednostavni za održavanje. Jedna od karakteristika aluminijuma je da je kao materijal loš provodnik toplote te poseduje niža izolaciona svojstva od PVC-a. Ipak, zahvaljujući razvoju tehnologije, danas se alu stolarija izrađuje sa termo prekidom što joj daje znatno bolje toplotne i zvučne izolacione karakteristike.
Među novinama na tržištu kao najluksuznija varijanta aluminijumskih prozora se sve više ugrađuje kombinacija aluminijum-drvo profila. Ova kombinacija toplog prirodnog materijala i glatkog metalnog poseduje nivo modernosti, zahvaljujući aluminijumu, uz istovremenu toplotu prirodnog materijala, drveta.
Pored vizuelne, prednost ove alu-drvo stolarije je što u odnosu na standardnu alu stolariju, a zahvaljujući karakteristikama drveta, ima pojačanu termičku izolaciju, i čini još jedan od arhitektonskih elemenata koji je potrebno uzeti u obzir pri izboru stolarije, a naročito kada je poželjno načiniti veće otvore na fasadama. Takva kombinacija donosi najbolje od oba materijala, zbog čega je izuzetno popularna u savremenim objektima.
* Kod odabira prozorske stolarije izolaciona svojstva igraju veliku ulogu. Ipak, ostoji još faktora koji utiču na izbor. Važni su i kvalitet prozora i način ugradnje, jer od njih zavisi sam životni vek stolarije. *
Razvoj tehnologije i materijala omogućio je konstruktivne sisteme koji pružaju mogućnosti pokrivanja sve većih površina staklom. Time je omogućeno propuštanje sve više prirodnog osvetljenja u unutrašnjost objekta, što je direktno uticalo na brisanje vizuelnih granica između spoljašnosti i unutrašnjosti, i na stvaranje zdravije atmosfere u zatvorenim prostorima, okupanim sunčevim svetlom.
Ipak, prozori su zimi najhladnije površine u prostoriji, a leti najtoplije. Poznavanje karakteristika i kvaliteta stolarije pruža priliku da se u velikoj meri utiče na taj gubitak i time deluje na celokupan ambijent i na utrošenu energiju, odnosno troškove održavanja objekta. Pored utroška energije, nedovoljna dobra izolacija može dovesti i do toga da se na prozorima, najhladnijim površinima, najpre javi i kondenzacija, koja može dovesti i do pojave buđi u samom objektu što direktno ugrožava i zdravlje korisnika.
Stolarija u kombinaciji aluminijuma i drveta se koristi kako na poslovnim, tako i na stambenim objektima. Kao i druga stolarija, izrađuje se u standardnim dimenzijama, ali se naravno može izrađivati i po meri. Takođe, na tržištu postoji i izbor različitih boja kako drveta, tako i aluminijuma, te je ovaj tip stolarije moguće ugrađivati na različite objekte i u različitom dizajnu. Kako je aluminijum materijal koji je postojan i na vremenske prilike, najčešće se koristi kombinacija da je aluminijum sa spoljašnje strane objekta, dok je drvo sa unutrašnje. Time i sva toplina drveta krasi unutrašnjost ambijenta.
* Zahvaljujući aluminijumu, ovakva stolarija može premostiti otvore velikih dimenzija, a pruža i veliku sigurnost. Takođe, zahvaljujući kombinaciji oba ova materijala, ovakva stolarija je postojana i može i više decenija ostati nepromenjena. *
Aluminijum i drvo se u ovakvoj kombinovanoj stolariji spajaju PVC spojnicama koje ne dozvoljavaju da se uticaj jednog elementa prenosi na drugi. Time svaki od elemenata zadržava svoje karakteristike, bez da ugrožava karakteristike ovog drugog elementa. PVC spojnice sprečavaju prenošenje naprezanja jednog materijala na drugi, a obezbeđuje cirkulaciju vazduha kako ne bi došlo do korozije usled kondenzacije.
Prednost ove stolarije je i u tome što je njeno održavanje jednostavno. Zahvaljujući kombinaciji, drvo nije izloženo atmosferskim uticajima, što umnogome produžava njegov vek trajanja i olakšava njegovo održavanje. Tako se održavanje aluminijum drvo stolarije vrši pamučnom krpom ili sunđerom, s tim što aluminijumski deo treba prebrisati neagresivnim i blagim sredstvima za čišćenje, a drvene površine iznutra se mogu brisati po želji i potrebi, i to vlažnom krpom, bez dodataka deterdženta ili sa blagim rastvorom nekog sredstva za čišćenje.
Kod odabira ove stolarije važno je obratiti pažnju na kvalitet, te ići sa proverenim proizvođačima. Ovi profili izrađuju se sa termičkim prekidima, i njihov kvalitet je važan kako bi se obezbedio dug život ove stolarije, koja karakteriše njene kvalitetne komade.
Autor: Damir Oskomanović
