Transformacija i rekonstrukcija objekata industrijske arhitekture koji su izgubili svoju prvobitnu namenu predstavlja izazovan projektantski zadatak, za čije uspešno savladavanje je, pored rešavanja uobičajenih inženjerskih problema, od presudnog značaja pronalaženje odgovarajućeg balansa između očuvanja identiteta postojećeg tkiva i uvođenja novih elemenata, neophodnih za nesmetanu eksploataciju u skladu sa novim programom.
Ovi objekti, kao svedoci tehničkog, tehnološkog, i društvenog razvoja, imaju potencijal koji je, promišljenim delovanjem i odgovarajućim intervencijama, moguće afirmisati.
Predmet ovog projekta je rekonstrukcija objekta „Centar“, koji je deo kompleksa Starog Monopola, smeštenog, nekada na obodu, a danas u širem centru grada. Nakon privatizacije, pojedini delovi kompleksa su davani u zakup, neki prodavani, a zakupci i novi vlasnici su rušili, dograđivali i menjali objekte – neke od njih do neprepoznatljivosti – u skladu sa svojim trenutnim potrebama, uglavnom bez odgovarajućeg učešća struke. Zgrade koje su nekada služile za skladištenje i obradu duvana, danas su u vrlo lošem stanju, neke potpuno van funkcije, a u većini se odvijaju sasvim drugačije delatnosti.
U novijem periodu, oko 70 % izgrađenog u kompleksu je u vlasništvu kompanije DMV d.o.o. Budući da se PGR-om područja gradske opštine Medijana u Nišu za kompleks Starog Monopola, površine blizu 2 ha, kao dominantne namene predviđaju poslovanje i trgovina, izvršni kolegijum DMV-a je pokrenuo inicijativu za izradu idejnog arhitektonskog rešenja, kojim bi se, između ostalog, sagledale mogućnosti za prenamenu, rekonstrukciju i nadogradnju postojećih objekata u skladu sa pravilima izgradnje utvrđenim u važećoj planskoj dokumentaciji.
Možda Vas zanima:
projekat: Objekat stambeno poslovne harmonične egzistencije
projekat: Posebna pažnja posvećena ekspresivnosti fasade
Tehnomarket predstavlja još jedan fenomenalni objekat u NjujorkuPored par slobodnostojećih objekata manjih gabarita, na parceli dominira „niz“ dužine od oko 200 metara, formiran od objekata građenih u periodu od 1885. do 1960. godine, različitih spratnosti, konstruktivnih sistema i oblikovnih karakteristika. Idejnim rešenjem sagledani su svi segmenti niza i dati predlozi revitalizacije za svaki od njih.
Objekat „Centar“, spratnosti Su+P+2, nalazi se u središtu pomenutog niza. Izgrađen je u skeletnom konstruktivnom sistemu, sa AB stubovima, gredama i sitnorebrastim tavanicama, sa rasponima od 4,0 m u podužnom, i 5,30, odnosno 6,00 m u poprečnom pravcu, različitih visina nadzemnih etaža – 3,40, odnosno 3,80 m. Postojeća fasada objekta odlikuje se jednostavnošću – dominiraju pravougaoni prozori u širini konstruktivnog modula, a sekundarna plastika koja prati vertikalne i horizontalne konstruktivne elemente, predstavlja jedinu vrstu fasadne dekoracije.
U pogledu rešenja funkcije u vezi sa novom namenom, težilo se maksimalnoj fleksibilnosti, i u tom smislu su zadržane postojeće vertikalne komunikacije u severoistočnom delu gabarita, koje sa pristupnim holovima i adaptiranim sanitarnim čvorovima zauzimaju 1/6 površine sprata. Preostali deo koncipiran je kao jedinstveni, dobro osvetljeni prostor za rad, koji se, u pogledu dispozicije radnih mesta i njihovog grupisanja u odgovarajuće celine, može organizovati u skladu sa potrebama korisnika.
Iako objekat, kao ni ostali u kompleksu, nije u režimu zaštite, autorski koncept oslanja se na očuvanje industrijske estetike u njegovoj unutrašnjosti. Otklanjanjem svih vremenom nagomilanih slojeva, otkriveni su i pokazani originalni materijali – vidljivi beton stubovi i tavanica, liveni teraco na stepeništu i holovima, što korisnicima ostavlja mogućnost naknadnog intervenisanja savremenim insercijama, u skladu sa sopstvenim afinitetima i potrebama nove namene.
U pogledu oblikovanja, s obzirom na to da ima skromnu postojeću fasadu bez posebnog arhitektonskog značaja, zgrada je dobila novi omotač, koji naglašava njenu novu ulogu i značaj u postojećem nizu i čitavom kompleksu.
Projektom rekonstrukcije predviđena je i nadogradnja postojeće zgrade (u II fazi). Na njenom vrhu pojavljuje se novi, dodati dvovisinski volumen, transparentan i fluidan, povučen u odnosu na fasadne ravni donjih spratova čime se na poslednjoj etaži dobijaju prohodne terase.
Poboljšanje energetskih performansi objekta ostvareno je izolovanjem postojećih i novoprojektovanih elemenata termičkog omotača – spoljašnjih zidova i ravnih krovova – kamenom vunom odgovarajuće debljine, kao i ugradnjom fasadne aluminarije sa odgovarajućim staklo-paketima, koja zadovoljava stroge zahteve u pogledu termičke i zvučne zaštite propustljivosti vazduha i vode. Prozori su izrađeni u sistemu Aluris T 7700, a za određene partije fasadne konstrukcije korišćena je kontinualna (štapasta) fasada sistema Aluris F5000.
Fasadni sistem je projektovan kao ventilisana fasada, osim u zoni vertikalnih komunikacija, na spoju sa susednim objektom, gde je realizovana kontaktna fasada. Završna obloga ventilisane fasade izrađena je od fibrocementnih Swisspearl ploča, na aluminijumskoj potkonstrukciji, postavljenim na različitim distancama od osnovnog korpusa postojećeg objekta. Partija prizemlja obložena je tamnijim pločama Nobilis Granite 624, gornji nivoi pločama svetlog tona, Carat Onyx 7099, a za određene detalje, kao i za delove enterijera korišćena je ploča rustičnije teksture Incora IN 100.
- Naziv objekta: Objekat „Centar”
- Lokacija: Kompleks Stari Monopol, Niš
- Autor projekta: Garage group Architects – Aleksandar Milojković, Isidora Đorđević, Andreja Milojković
- Godina projektovanja: 2021.
- Godina izgradnje: 2023 – 2024.
- Površina: 2.470 m2 (+ 880 m2 u II fazi)
- Spratnost: Su+Pr+2+Ps (Ps će se izvesti u II fazi)
- Investitor: DMV d.o.o.
- Izvođač: DMV d.o.o; PROFI TIM STOLARIJA d.o.o.
- Fotografije: Mladen Jovanović
